İletişimde internet ortamının büyümesiyle birlikte, gelişen yayılımı ve kullanımındaki hız da güçlenir. Ülke ekonomilerinde yaşanan bir değişiklik, diğer koşullardaki ilgililer tarafından daha çabuk öğrenilmekte bu bilgilerde değişiklik yapılmaktadır. Dolayısıyla bir ekonomide meydana gelen değişiklik, diğer ekonomileri de gösterir. Fiyatlarda, döviz kurlarında ve faizlerde bu değişimler değişmemektedir. Ekonomide beklenmeyen değişiklikler piyasaları devreye sokmak hale getirmiş ve risk yönetimi daha tekniklerinin geliştirilmesini ve performansını zorunlu kılmış ise finansal risk ile karşı karşıya kalan faaliyetler, bu durumu iyi yönetemezlerse iflas edebilirler.
Değişen koşullar, tek başına risk almanın başarılı bir uygulamadan söz için yeterliliği, gerçek başarının iyi bir risk yönetimi ile elde edilebileceği gösterilmiş ve bu anlayış, “Riski üstlenmeyin, yönetin” ifadesiyle sloganlaştırılmıştır.
Geren bir noktada dikkat edilmesi, belirli bir ülkenin ekonomisini analiz edip, geleceğe yönelik analiz yapmak yerine dünya ekonomisinin gidişatını da göz önünde bulundurarak, kapsamlı değerlendirmelerin yapılması zorunludur. Evrensel düşüncenin, olanakların göz önünde bulundurularak davranılması gerektiği, “Küresel düşünce, yerel davranış”ın ifadesiyle vurgulanmasıdır.
FİNANSAL RİSK YÖNETİMİ NEDİR?
Ticaretin doğasında olan risk, ticaretin var olmasından bu yana hep kaçınılan ancak, kar elde etmek için farklı ilişkiler üstlenilen bir durumdur.
Risk, genel anlamda kaybetme olasılığı olarak güçlenme riski, aslında tahmin edilen değer ile gerçekleşen değer arasında olumlu ya da olumsuz sapmaları belirtir. Finansal risk yönetimi kapsamında daha çok riskten kaçınma (korunma) amacına yönelik bir değerlendirme yaparak, risk yönetimine; kur, faiz ve fiyat riskleri bakış açısına yaklaşılmaktadır.
Finansal risk yönetimi, finansal kararların ortaya çıkaracağı sonuçları; döviz kurları, faiz oranları ve fiyatlar gibi değişkenlerle birleştirerek, uygun riskten kaçınma tekniklerini araştırma ve özelliklerini açıklayarak, doğru zamanda doğru çözümler uygulama sürecini içerir.
Diğer bir deyişle finansal riskin yönetimi; çeşitli finansal göstergeleri şirketlerin özel koşulları ile birleştirerek, kararların sürekli gözden geçirilip ele alındığı ve gerektiğinde yeni önlemlerin alındığı dinamik bir süreci içerir.
Finansal kararların başarısı, verilen kararların doğru olmasının yanında, zamanında verilmiş ve uygulanmış olmasıyla da yakından ilgilidir. Zamanlama finansal yönetimin en önemli etmenlerinden biridir.
Riski yönetim teknikleri geleceğe yönelik verilen kararlar olduğundan, riskten kaçınma amacıyla yapılsa bile yanlış bir değerlendirme uygulamaya konulursa başlı başına riski artıran bir faktör de olabilir. Risk yönetiminden doğan tahminlerin sağlıklı temellere dayandırılması gerekmektedir. Gelecekteki fiyat beklentileri ve anlaşmalardaki fiyatlar arasında bir ilişki vardır. Anlaşmalardan doğabilecek en yüksek kazanç ve kayıp durumları göz önünde bulundurularak üstlenebilir risk düzeyi belirlenmelidir.
FİNANSAL RİSK YÖNETİMİNİN GELİŞİMİ VE GEREKLİLİĞİ?
Çağdaş risk yönetimi teknikleri, faiz oranlarında beklenmedik bir düşüşün neden olduğu faiz gelirindeki düşüşü önlemek için ilk olarak finans kurumları tarafından kullanılmıştır.
Risk yönetimi gelişerek, kur risklerini ve mal fiyatlarındaki değişmeleri de kapsayan bir şekilde, kar amacı taşımayan kurumlar tarafından da uygulanır duruma gelmişlerdir.
Bu bağlamda risk yönetimi tekniklerinin birçok uygulaması bulunmaktadır. Döviz kurları, faiz oranları ve fiyatlardaki dalgalanmalar sadece kar amacı güden kuruluşlarca değil, aynı zamanda hükümet ve kar amacı gütmeyen kuruluşlar için de önemli bir risk faktörü olmaktadır.
İşletmelerin; faaliyet konularının, gelenek farklılıklarının, konumlarından kaynaklanan özel farklılıkların etkisiyle farklı finansal gereksinimlerin doğması muhtemeldir. Doğan yeni gereksinimleri karşılamaya yönelik yeni risk yönetimi teknikleri geliştirilmektedir.
Risk yönetimi tekniklerinin uygulanması, bir dereceye kadar geleceğe yönelik beklentileri somutlaştırabildiğinden ve beklentileri programlı bir şekilde bir periyoda bağlayabilme yeteneği sağladığından, finansal yöneticilere; faiz oranları, döviz kuru ve fiyatların ne olacağını belirleme olanağı tanımaktadır. Bu sayede gelecekteki nakit giriş ve çıkışları bir dereceye kadar belirlenebilmektedir. Bu bağlamda risk yönetimi teknikleri planlama ve bütçelemeye önemli katkılar sağlamaktadır. Ayrıca finansal risk yönetimi tekniklerinin esneklik faydaları, işletme bütçesinin esneklik ve süreklilik ilkesine göre belirlenmesine yardımcı olur.
Geliştirilen teknikler ve gelişen teknolojiyle birlikte, risk yönetiminde kullanmak amacıyla üretilen paket bilgisayar programları, karar süreçlerini hızlandırmış ve etkinliğini artırmıştır. Uluslararası nitelik kazanan piyasaları göz önüne alınca bu yaklaşım zorunlu hale gelmiştir. Tasarlanan programların kullanılmasıyla tahminler; daha sistematik, doğru, hızlı, ucuz ve kullanılabilir olmuştur.
TÜRKİYE’DEKİ İŞLETMELER AÇISINDAN FİNANSAL RISK YÖNETİMİ
Türkiye gibi enflasyonun yüksek olduğu ve döviz kuruna devlet müdahalesinin olduğu değişken kur riskiyle mücadele için daha fazla riskten korunma yönteminin kullanılması gerekiyor. Çünkü gelişme olan ithalat çoğu zaman çıktı aşıyor ve bu nedenle döviz borç yükü artıyor.
Piyasa koşulları ile değiştirilemeyen döviz fiyatları Merkez Bankası müdahaleleri ile belirlendiğinden, öğrenci takdirine bağlı olarak gerçekleştirilecek kur devalüasyonları halihazırda döviz borcu olan, daha kötü bir ödemeye sokabilir.
Türkiye gibi gelişmekte olan türden, uluslararası anlaşmalar yabancı para birimi üzerinden yapılır, bu da kur riski daha büyük bir tehlike konumunda gelir.
Finansal risk yönetimi sadece kar üzerindeki etkilerinin yanı sıra varlıklarını sürdürebilmesi açısından da oldukça önemlidir. Döviz kurunda, faiz oranlarında ve mal fiyatlarında beklenmedik değişiklikler olabiliyor. Bu değişikliklerin karşı hazırlıklı olması, önlemlerin alınması gerekmektedir.
Bu temel sebeplerden dolayı özellikle Türkiye'de finansal risk yönetiminin bilinmesi ve bunların önemi büyüktür.
FİNANSAL RİSK YÖNETİMİNİ KİM YAPAR?
Küresel Risk Uzmanları Birliği (Global Association of Risk Professionals / GARP), küresel olarak finansal risk yönetimi için önde gelen akreditasyon olarak kabul edilmektedir. FRM sertifikasını kazanmak için, başvuru sahibinin iki yıllık iş deneyimine sahip olması ve piyasa riski, kredi riski, birikimli risk ve yatırım yönetimi bilgilerinin sahibi olması gerekmektedir.
İşletmeler, risk dengesi ve pozisyonları almak üzere önerilerde bulunmak için işletme sahibi veya yöneticileri destekleyebilirken, dışarıdan özel bir finansal risk yöneticisi ile de çalışabilmektedir. Finansal risk yönetimi konusunda bağımsız şirketler tarafından ayrıştırılabilen programlar da etkinliğin arttırılması konusunda oldukça faydalı tercihler yapılabilir.
Gelir ve kar, riskten ayrı düşünülemeyecek şekilde katılıma yönelik bir yatırımı bir finansal risk içerir. Finansal risklerin bilincinde, varlıkların çeşitli yatırım çözümleri ile daha iyi fırsatlar yakalayarak seçim yapmalarında yardımcıdır.